ASD + මිනිස් වර්ගයා = අමුතු හැසිරීම් 3

I'm not Misbehaving, I have Autism.Please be Understanding.

අද මම "Autism Spectrum Disorder"  ඝනයට වැටිය හැකි පුංචි දරුවන්ගේ කල්තියා අඳුරගන්න පුලුවන් ලක්ෂණ කීපයක් ගැන ලියන්නම්. කලින් ලිපියෙන් කිව්වා වගේම මේ ලක්ෂණ තිබූ පමණින් කලබල වෙන්න ඕන නැ..ඒත් මේ ලක්ෂණ කීපයක් එකට තිබෙනවා නම් ටිකක් අවධානයෙන් ඉන්න දරුවගේ චර්යාවන් ගැන. පළමු අවුරුදු දෙකේ දරුවෙකුගේ  කෑම බීම බර වැඩි වීම වගේම සමාජීය සහ සන්නිවේදන හැකියාවන් වැඩීම ගැනත් කල්පනාවෙන් ඉන්නව නම් මේ ලක්ෂණ ඉතාම පහසුවෙන් අඳුරගන්න පුලුවන්. එතනදි දරුවගේ අම්මා විතරක් නෙමේ තාත්තත් මේ ගැන අවබෝධෙන් වැඩ කරනවා නම් පවුලක් විදිහට දරුවට උදව් කරන්න පහසු වේවි.

ගැහැනු දරුවන්ට වඩා ඉතා වැඩි ප්‍රතිශයක් පිරිමි දරුවන් මේ "SPECTRUM" එකට වැටෙන බව දැනට සොයාගෙන ඇති අතර කොහොමත් පිරිමි දරුවන් ටිකක් දඟකාර සහ වර්ධනයේ පසුගාමි බවක් පෙන්වන නිසා කල්පනාවෙන්  තිරණය කරන්න ඕන.

1. අත දිඟු කර විවිධ වස්තූන් , මිනිසුන් නොපෙන්වීම සහ    තමන් දකින දේවල් පිළිබඳ අදහස්  අනිත් අය සමඟ කුමන හෝ ක්‍රමයකින්   බෙදා නොගැනීම.

උදාහරණයකට බල්ලෙක්ව දැක්කොත්, අත දිඟු කර එය ලඟ ඉන්න තමන්ට සමිප වැඩිහිටියෙකුට නොපෙන්වීම, එය වැඩිහිටියා දැක්ක බව තහවුරු කර ගැනිමට කිසිඳු උත්හසයක් නොගැනීම.

2. තමන්ගේ නමට ප්‍රතිචාරයක් (නිතරම) නොදැක්වීම.

   

3. විවිධ ශබ්ධ භාවිතා කර තමන් හා අවට ඉන්න අය සමඟ සන්නිවේදනයක් පවත්වා ගැනීමට උත්හස නොකිරිම. ශබ්ධ කෙරුවත් එය අවට ඉන්න අය ගැන තැකිමකින් තොරව තනිව සිදු කිරිම.

4. වචන සහ කතාව මන්දගාමි වීම, ඉදිරිපත් නොවීම.

5.රූපවාහිනියෙන් හෝ විඩියෝ වලින් නිතර ඇහෙන දේවල් කොපි කිරිම සහ කිසිම තෙරුමක් හෝ අන් අය හා සන්නිවේදනයක් නොමැතිව ඒ වදන් නිතර  එක දිගටම පැවසීම. 

6. ප්‍රශ්නයකට උත්තරය දෙනු වෙනුවට කෙනෙක් කියන දෙයම නැවත නැවතත් කීම. 

උදාහරණයකට " ඔයාගේ නම මොකද්ද " කියලා ඇහුවම නම වෙනුවට ඒ ප්‍රශ්නයම නැවත ඇසු කෙනාටම කීම

7. සරල උපදෙස් නොතේරිම.

උදාහරණයකට  "මට බෝලේ දෙන්න"   , "කෝ පූසා , වගේ සරල දේවල් කෙනෙක් කී විට කරන්න නොහැකිවීම.

8. සමුගැනිමකදි තමන්ගේ අත වැනීම හෝ වචන භාවිතා නොකිරිම.

9. කෙනෙකුගේ අවධානය දිනා ගැනීමට ඇසට ඇස නොබැලීම.

10. කෙනෙක් සමඟ තමන් හිතා මතා තනිව සිනහ නොවීම.

11. සම වයස් දරුවන් ගැන උනන්දුවක් නොදැක්වීම

12. සෙල්ලම් බඩු සමඟ මවා ගැනීම් සහිතව ක්‍රිඩා කිරිමට නොහැකිවිම. හැන්ගිමුත්තන් වැනි සෙල්ලම් කිරිමට නොතේරීම.

13. සමහර දේවල් වලට අසීමිත ආසාවක් දැක්වීම සහ එයින් ලෙහෙසියෙන් මුදවා ගැනීමට නොහැකි විම.

සමහර දරුවන් පුංචි නූල් කැලි, සෙල්ලම් කාර් වල රෝද වලට අසිමිතව තම අවධානය යොමු කිරිම දැකිය හැකියි. එවැනි දරුවන් වෙන කිසිම දෙයක් සමඟ සෙල්ලම් කිරිමට කැමැත්තක් නොදක්වයි.

14. තමන්ට ලැබෙන ඕනැම සෙල්ලම් බඩුවක් සමඟ එකම ආකාරයකට පමණක් ක්‍රිඩා කිරිම, වෙනස්කම් වලට දැඩි ලෙස අකමැති විම.

උදාහරණයකට කාර් කීපයක් තිබුනොත් ඒවා එක පෙළට තැබීම හෝ රෝද කරකැවීම මිස වෙන ආකාරයකට සෙල්ලම් නොකිරිම. ඒ පිළිවෙල වෙනස් වු විට කලබල කිරිම.

A little boy who trying to line up his toy cars.

15. තමන්ගේ එදිනෙදා වැඩ පුරුදු රටාවෙන් පිට සිදුවීම පිළිබදව කලබලයකින් තොරව මුහුණ දිමට නොහැකිවිම.

මේ දරුවන් හැමවිටම එකම රටාවකට දවස ගෙවන්න කැමති අය. වෙනස්කම් කියන්නේ මේ අයට ගොඩක් අමාරු දෙයක් පුරුදු වෙන්න. තමන්ට හුරුපුරුදු වෙලාවට කන්න බොන්න, නිදාගන්න, නාන්න, සෙල්ලම් කරන්න නොලැබුනොත් දෙමාපියන්ට මේ දරුවන් පාලනය කරගන්න හරිම අපහසුයි. 

16.තමන්ගේ ශරිරය රටාවකට කැරකැවීම, නිතර හේතුවක් නොමැතිව අත්පුඩු ගැසීම, ඇඟිලි තුඩු වලින් ඇවිදීම, ශරිරය පැද්දීම.

17. අවට පරිසරයට ඉතාම සංවේදි වීම.

උදාහරණයකට ශබ්ධයට, හිරු එළියට, විවිධ පාට වර්ග වලට අසීමිතව සංවේදි විමෙන් එවැනි දේට නිරාවරණය වීම අධික වේදනාවක් සහ බයක් ගෙන දීම.

A little boy covering his ears to avoid loud noise that hurt him.

මෙන්න මේ ලින්ක් එකෙන් තවත් සලකුණු හොයාගන්න පුලුවන්.

ඉතින් මේ ලක්ෂණ වලින් එකක් හෝ කීපයක් ඔබ  දරුවගෙන් දකිනවා නම් ඔබේ වෛද්‍යවරයා සමඟ කතා කර ඊලඟට කලයුතු පියවර ගැන දැනුවත් වෙන්න.