ASD + මිනිස් වර්ගයා = අමුතු හැසිරීම් 1

Early Autism Intervention

මට හිතුනා ජීවිත කාලය පුරාම මොළයේ විවිධ කොටස්  වල වැඩිමේ සිදුවෙන ගැටලුකාරී තත්වයක් නිසා තමා අවට ඇති දේත්, තමන් සහ අවට ඇති දේ හා සම්බන්ධ, එහෙමත් නැත්නම් අවට පරිසරය හා මිනිසුන් සමඟ වැඩ කරද්දි ඉතා විශාල අපහසුකම් ප්‍රමානයකට මුහුණ දෙන වගේම තේරුන් ගන්න අපහසු අවස්ථාවන්ට මුහුණ දෙන්න සිදු වෙන "Autism Spectrum Disorder" ගැන කතා කරන්න. ලොකේ හැම රටකම ඉතාම සිඝ්‍රයෙන් මේ ගැටලුකාරි තත්වය පැතිරයද්දි තාමත් ලෝකේ කිසිම කෙනෙක් මෙයට හේතුවක් හෝ හරි  පැහැදිලි කිරිමක් වගේම  කිසිම නිශ්චිත ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් ද සොයාගෙන නැති නිසාම මේ ගැන දැනුවත්වීම හරිම වැදගත්. ඕනම දෙමාපිය යුවලකට මෙවැනි දරුවෙක් බිහිවිය හැකි නිසා  දැනුවත්වන ප්‍රමාණය වැඩි නම් නිසි ප්‍රතිකාර කිරීමේ හැකියාවත් වැඩියි.....

Always Unique Totally Intelligent Sometimes Mysterious

අනිත් වැදගත් කරුණ වන්නේ මෙම ගැටලුකාරි තත්වයට නිසි ප්‍රතිකාර නොමැතිව වැඩිහිටියන් වී ලොව දසත ජීවත් වන්නන් සහ ඔවුන් අවට ඔවුන් සමඟ එදිනෙදා ජීවිතයේ ගනුදෙනු කරන්නන් අතර ඇතිවන ගැටලු හඳුනාගෙන නිවැරදි උපදේශන වලට යොමු කලොත් ලැබෙන සහනය සුලුපටු නොවීමයි.  මෙම ගැටලුව හටගන්නේ මොළය මූලීක කරගෙනයි.. මෙහිදි මොළයේ සමහර කොටස් අඩු වයසකදි  සාමාන්‍ය වේගයට වඩා වැඩි වේගයකින් වර්ධනය වීමත් මොළයේ සාමාජීය සබඳතා සඳහා අවශ්‍ය වන  සමහර කොටස් එකිනෙක හරියාකාරව සම්බන්ධ වී සාමාන්‍ය ආකාරයට වැඩ නොකිරිමත් මෙහි මූලික ලක්ෂන ලෙස දැකිවිය හැකි.. මෙය මොළය සම්බන්ධ ක්‍රියාකාරී වෙනසක් නිසාවෙන් නිසි ප්‍රතිකාර අඩුම වයසකදි නොලැබුනොත් මානසික රෝගි තත්වයන් දක්වා වර්ධයනය විය හැකියි, මොළයේ සිඝ්‍ර වැඩීම නිසාම නොයෙක් අතින් දක්ෂතා දක්වා විවිධ රැකියාවල නියුතු උනත්.

මෙම ගැටලුකාරී තත්වය තුල ප්‍රධාන වෙනස්කම් දෙකක් දැකිය හැකියි.. මෙවැනි දරුවන් අනිත් දරුවන්ට වඩා බොහෝ කල් ගන්නවා "කතා කරන්න" (කතා කරනවා කියන්නේ වචන කියනවා කියන එක නම් නෙමේ)  ඉගෙන ගන්න වගෙම ඔවුන් කතා කරන විලාසය වෙනස්.. ඒ කිව්වේ මේ දරුවන් බොහෝ විට කතාව පටන් ගන්නේ සින්දු හරි වෙනත් කාටුන් වගේ වෙනස් නොවෙන දේවල් වලින්.. ඔවුන්ගේ මේ කතාව බොහෝ විට තමන්ටම කතාකර ගැනිමක් වැනියි.. ඒ වගෙම සමහර දරුවන් සාමාන්‍ය  ලෙස කතා කර හිටි හැටියේ කිසිවක් කතා නොකරන තත්වයට පත් විය හැකියි. ඒ වගේම මෙවැනි දරුවන් කාටවත් නොතේරෙන ඒලියන් භාශාවකින් කිසිම විදිහක පණිවිඩ හුවමාරු විමකින් තොරව (ඇසට ඇස නොබැලිම හෝ අවම )  කතා කරමින් සිට සාමාන්‍ය විදිහට කතා කිරිම හෝ කතාව නවතාදැමිමට ඉඩ ඇත.  මේ හේතුව නිසා මේ දරුවන් හා සබඳකම් පවත්වාගැනිම දෙමාපියන්ට පවා ගැටලුවක් වන්නේ කතා කිරීමේ මූලික අරමුණ වන පනිවිඩ හුවමාරුව මේ ගැටලුකාරි තත්වයෙන් පෙළෙන්නන්ට නොතේරෙන බැවිනි.

සාමාන්‍යයෙන් අප එදිනෙදා ජීවිතයේ කතාකරන වැඩකට නැති එහෙත් කතා කිරිමෙන් මනස සැහැල්ලු කර ගත හැකි "Small Talk" මෙවැනි අයට කිසිසේත්ම නොතෙරේ. මේ නිසා දරුවන් අතරදි මෙවැනි දරුවන් විහිලුවට ලක්විම අපහසුතාවයට පත් වීම සිදුවෙන බව කනගාටුවෙන් උනත් කිවයුතු කරුණක්... පුංචිම දරුවන්ගෙ නම් හුරතල් වැඩ කිසිවක් දැකිය නොහැකි අතර  වඩා ගැනීම පවා ප්‍රතිශේප කරනු දැකිය හැකියි. දෙමාපියන් ඇතුලු සමිප අයගේ පවා හුරතලයට කිසිම (අවම) ප්‍රතිචාරයක් නොදැක්වීමෙන් දරුවත් ඔවුන් අතරත් ඇති වෙන්නේ ටිකක් දුරස්ථ සම්බන්ධයක් එක ගෙදර එකට සිටියත්..දෙමාපියන් දෙදෙනාම හෝ එක් අයකු මේ තත්වයෙන් පෙළෙනවා නම් දරුවන් සමඟ සුහද සම්බන්ධතා ඇති කර ගැනීමත් පවත්වා ගැනීමත් ලොකු ගැටලුවක්.

මේ මොළයේ ඇතිවන වෙනස්කම් නිසා කෙනෙකුගේ කතාව තුලින් වගේම අංග චලන තුලින් සිදුවන පනිවිඩ හුවමාරුවට වෙන බලපැම් හේතුවෙන් එම පුද්ගලයාගේ යමක් තේරුන් ගැනිමට ඇති හැකියාව, භාශාවක් නිවැරදිව සමාජයට හිතකර ලෙස හැසිරවිමට එල්ල වන තර්ජනය සුළුපටු නොවේ..හැමවිටම තමන් තනිවි ඇති බවක් අන් අය හා තමන් නොගැලපෙන බවක් සම්බන්ධ විමේදී හිස්තැනක් වැනි හැඟිම් මෙවැනි අයට නිරන්තරයෙන් දැනෙන්නේ මේ නිසයි. එනිසාම නොගැලපෙන විදිහට හරි අවට සිටින අයත් සමඟ සම්බන්ධ වීමට උත්හස කිරීම බහුලව දක්නට ලැබෙන්නක්.. 

නමුත්  මෙවැනි එක් කාන්ඩයක දරුවන්ගේ මොළයේ අනිත් ක්‍රියා වල අධික්‍රියාශිලිකම නිසා සමහර දරුවන් ගැන දෙමාපියන් සිතන්නේ ඔවුන් බොහෝ බුද්ධිමත් කියායි.. (මෙවැනි බොහෝ දරුවන්ට හොඳ මතක ශක්තියක් තිබේ.. අසාමාන්‍ය හැකියාවන්ද තිබිය හැකියි ගණිතය, සංගීතය වැනි විවිධ අංශ වලින්)  එය අනාගතයේ සමබර දරුවෙක් බිහිවීමට  යා හැකි මාර්ගයකට නොදැනුවත්කම නිසා  අගුලු දමා ගැනීමක් වන්නේ  නිසි ප්‍රතිකාර ලබාදිමෙන් මොළයේ සාමාජීය ගැටලු  වලට අඳාලව නොවැඩි ඇති කොටස් බොහෝ දුරට හරියාකාරව හැඩගැස්විය හැකි නිසයි...

වැඩිහිටි අවස්ථාවන්හි ඕනකමින්ම අන් අයට රිදවම, අපහසුතාවයට පත් කිරිම තුලින් විනෝදයක් ලැබිමට මෙවැන්නන් පුරුදු වන්නේ ඔවුන්ගේ මොළයේ අන් අයගෙ හැඟිම් වටහා ගැනිමට අවශ්‍ය කරන කොටසේ ඇති වෙනස්කම් නිසාවෙනි.. ඒ වගේම ඔවුන්ගේ හැඟිම් සාමාන්‍ය අයට වටහා  ගැනීමට අවශ්‍ය කරන "සන්නිවේදනය" ඔවුන් අතින් සාමාන්‍ය පරිදි සිදු නොවෙන බැවින් ඔවුන් තුළ ඇති වන්නේ විශාල මානසික පිඩාවක්.. මෙවැනි එක් පුද්ගලයුකු මා හා පැවසුවේ කෙනෙක් සමඟ එකඟ විය නොහැකි දෙයක් සිදුවෙන විට කරන්නේ දිගින් දිගටම ඒ තැනැත්තා අපහසුතාවයට පත් වෙනදේ කිරීමට තමන් පෙළබීම බවත් එයින් ඒ පුද්ගලයාගේ හිත රිදීම තුලින් තමන්ට එකඟ විය නොහැකි දෙය නැවතෙන බවත්.. තවත් කෙනෙක් තමන්ගේ සමිපතයක් "පාලනය" කිරීමට කරනුයේ ඒ අයට තමා අවශ්‍යම වෙලාවල් වලට ඕනකමින් මඟ හැර සිටීම. පසුව ඒ ගැන සමාව ඉල්ලිම.. මොළොව තියන දරුණුම  හිත් රිදිම් (මානසික කඩා වැටීම) අතරින් එකක් නම් තමන්ව නොසලකා හැරියා කියා දැනෙන්න හැරීම..

නමුත් මෙහි ඇති සුවිශේෂි කරුණ වන්නේ මිනිස් මොළයට කලක් හුරු කිරිමෙන් නිවැරදිව වැඩ නොකරන කොටස වෙනුවට අලුතින් කොටසක් නිවැරදිව වැඩ කලහැකි තත්වයට පත් කිරීමේ ඇති හැකියාව නිසා මෙවැනි ගැටලු සහිත දරුවන්/වැඩිහිටියන් අඩුම වයසකදි හඳුනා ගෙන නිවැරදි ප්‍රතිකාර කිරිමෙන් මෙවැනි ආසාමාන්‍ය අසාවන් ඇත්තන් මතු බිහි විම වලක්වාගෙන මේ දරුවන්ටත් අනිත් අය වගේම ජීවිතය නිසියාකාරව කාටවත් කරදරයක් නොවී වින්ඳනය කිරිමට මං පෙත් පාදා ගත හැකි වීමයි. මෙවැනි අයට හැඟිම් සහ ක්‍රියාව අතර ලොකු වෙනසක් ඇති බැවින් ඔවුනට අනිත් අයව අපහසුතාවයට පත් කර විනෝදවිමෙන් ලැබෙන තෘප්තිය වරදක් බවද නොදැනේ.. එයට එක් හේතුවක් "Theory Of Mind" නමින් හඳුන්වන සංකල්පය මෙවැනි පුද්ගලයන්ගේ මොළයෙ හරිහැටි ක්‍රියාත්මක නොවීමයි... "Theory Of Mind" යනු සරලව කිව්වොත් වෙනත් අයෙකුට වෙනත් අදහසක් පැවතිය හැකි බවත්, එයට තමන් කලබල වියයුතු නැති බව, ඒ අනූව දෙදෙනාගේම හිත් නොරිදෙන ලෙස හැසිරිය යුතු බව වටහාගැනීමයි.. ඒ ගැන මම වෙනත් ලිපියකින් දිර්ඝව කතා කරන්නම්. 

Parts of the Brain affected by Autism. ( Will explain this detail in future) 

ජන්මෙට වැඩිය පුරුද්ද ලොකුයි කියන කියමනත් මට මතක් වෙනවා මේ වගේ තත්වයන්ට මුහුණ දෙන දරුවන්/වැඩිහිටියන් හැදෙන වැඩෙන පරිසරයෙන් ඇති වන ජීවන පුරුදු ගැන දකිද්දි. ලිපිය දිග වැඩි වෙන නිසා ඉතිරිය ඊලඟ ලිපියෙන්....එතෙක් රැඳි සිටින්න.. මතු සම්බන්ධයි...