හැසිරිම් සහ ඔබ කවුද - පළවෙනි කොටස

   අද මට හිතුනා එකිනෙකා අවබෝධ කර ගැනිමේදි ඉතා වැදගත් වන "හැසිරීම්" ගැන සහ තමන්ටම තමන් කවුද කියල අඳුරගන්න පුලුවන් ක්‍රම ගැන කතා කරන්න. මුලින්ම කියන්න ඔනේ මේ ලිපිය මේ හා සම්බන්ධ දිඟු ලිපි පෙලක ආරම්භය පමණක් බව... 

මම "හැසිරීම්" තෝර ගත්තේ ඔබ, මම , අප ඕනම කෙනෙකුගේ "හැසිරීම්" කියන්නෙ එක්තරා පණිවිඩ හුවමාරු ක්‍රමවේදයක්, නොදැනුවත්වම අපේ මනසෙ මතුවන සිතුවිලි අවට පරිසයට මුදා හරින අපව තේරුන් ගන්න හැකි වෙන අනිත් අයට... බොහෝ විට මේ "හැසිරීම්" නිවැරදිව හඳුනා ගැනිමක් සිදුවන්නේ නැහැ බොහොමයක් තැන වල ලොකු පොඩි බේධයක් නැතුවම.. ඒ නිසාමයි මට හිතුනෙ  අපතේ යන දැනුම හරියාකාරව භාවිතා කරන්න "හැසිරීම්" වලින් එළියට එන්න කලින් සිදුවන ක්‍රියාදාමය පැහැදිලි කරන්න. එවිට කෙනෙකුගෙ "හැසිරීමකින්" කියවෙන දැනට අපතේ යන දැනුම වැඩකට ගත හැකි වෙන  ලෙස අවට ඉන්න අයට වටහාගන්න පහසු වෙයි කියලා මම හිතනවා.

මම විශ්වාස කරනව අපි මිනිසුන් හෝ සතුන් හෝ ස්වභාවධර්මය හෝ වෙන මොනයම් දෙයක් අධ්‍යයනය කලත්, වටහාගැනිමක් මිස චෝදනා කිරිමක්, වැරදි නිවැරදි සෙවිමක් එහෙමත් නැත්නම් "හංවඩු ගැහිමක්", (Judging) නොකල යුතු බව. මම එහෙම හිතන්න හේතුව අපි හැමෝටම ආවේණික වු පසුබිම් කතාවක් තිබෙන බව අත්දැකිමෙන් දන්නා නිසා  "හැසිරීම්"  විදිහට අපගේ අදහස්, සිතුවිලි  එළියට එන්න. 

ඒත් එක්කම "ඔබ කවුද ?" යන්න ගැන කතා කරන්න හිතුවෙ හැමදෙයකම ආරම්භය සිදුවිය යුත්තේ තමගෙන් බව මම දකින නිසා... අර කතාවටත් කියන්නෙ "ඔබ එක ඇඟිල්ලක් දික් කරන විට ඇඟිලි හතරක් තමා දෙසට දික් වි ඇති බව මතක තබා ගන්න කියල"  ඒ  වගෙ තව කියමනක් " ඔවා දෙනු පරහට , තමා සම්මතයේ පිහිටා සිට"

දැන් අපි බලමු පහත දැක්වෙන පිරමීඩය දිහා...

ඉහත පිරමීඩයෙන් පෙන්වන්නේ "හැසිරීම්" (BEHAVE) ගැන කතා කරන විට ඊට පහළින්  ඒ "හැසිරීම්" ගොඩනැඟෙන ආකාරය සරලව රුපසටහනකින් දැක්විමක්. ඔබට පෙනෙනවා ඇති අපි කෙනෙකුගෙ "හැසිරිමක්" බොහොම පහසුවෙන් දැක්කට  එය ගොඩනැඟෙන්න පියවර 4ක් සම්පූර්ණ විය යුතු බව. මෙන්න මේ පියවර 4 දි සිදුවන දේවල් පැහැදිලිව දන්නා කෙනෙකුට බොහොම පහසුවෙන් කෙනෙකුගේ ඊළගට වෙන්න යන "හැසිරීම්" හඳුනාගෙන  තැනට ගැලපෙන අයුරින් වැඩ කිරිමේ හැකියාව ලැබෙනවා වැරදි වැටහිම් සහ සිත් රිදිම් වෙනුවට.

මුලින්ම පිරමීඩයේ පහලින්ම ඇති "SENSE" , ඒ කියන්නේ අපිට "දැනෙන" ක්‍රම ගැන බලමු. මෙහිදි අපිට  දැනෙන ආකාරයත් එම "දැනිම්" අපගේ මොළය තුල ක්‍රියාත්මක වෙන ආකාරයත් ගැන තමයි මුලිකව කතා කරන්නේ. එදිනෙදා ජිවිතයෙ ඵලදායි ලෙස වැඩ කිරිමේදි අපි හැමොම දන්නවා අපිට  "දැනෙන" ක්‍රම  5ක් තිබෙන බව. මේ කවුරුත් දන්නා පස් විදිහ "FAR SENSE" විදිහට හැඳින්වෙනවා.

ඇසින්      -    දැකීම

කනින්      -    ඇසීම

දිවෙන්  -    රස දැනීම

නාසයෙන්  -    ගඳ / සුවඳ දැනීම

සමෙන්  -  ස්පර්ශය

 

මීටඅමතරව තවත් ඉතා වැදගත් විදි 3ක් තියෙනව  "NEAR SENSE " නමින් හඳුන්වන බොහෝදෙනෙක් නොදන්න එහෙත් අපගේ නිරෝගි , කාර්ය්‍යක්ශම පැවත්මට අතිශයින් උපකාරි වන නැතුවම බැරි. මේ තුන්විදිය නැති නම් ඉහත ක්‍රම 5න් කිසිම වැඩක් ගන්න අපිට පුලුවන්කමක් ලැබෙන්නෙ නැහැ. මේ ක්‍රම 3න් 1ක් අපිට හුරුපුරුදුයි. මම මුලින්ම පුරුදු නැති ක්‍රම 2ක ගැන කියල ඉන්නම්.  පළවෙනි එක තමයි "VESTIBULAR" එහෙමත් නැත්නම් "MOVEMENTS" , අපිට අපේ අවයව එහා මෙහා කිරීමේදි ඇතිවෙන "දැනිම්".  

 

දෙවැනි එක "PROPRIOCEPTIVE" එහෙමත් නැත්නම් "POSITION" . අපි ඉන්න ස්ථානය පිළිබඳ අපට දැනෙන "දැනිම්". 

තුන්වැනිඑක අපිට හුරුපුරුදු "TACTILE",එහෙමත් නැත්නම් "TOUCH" ස්පර්ශය හරහා ඇතිවන "දැනිම්".  

 මං හිතන්නේ අපි හැමෝම මුලින් කිව්ව "FAR SENSE " ගැන හොඳින් දන්නවා සහ හොඳ අවබෝධයක් තියනවා එමඟින් අපිට "දැනෙන" විදිහ ගැන. ඒ නිසා මම ඒ ගැන කතා කරන්නෙ නැහැ. 

"NEAR SENSE" ගැන තමයි ඊලඟට ටිකක් විස්තරාත්මකව කතා කරන්න යන්නෙ. මුලින්ම "TACTILE" එහෙමත් නැත්නම් "TOUCH".  යමක් ස්පර්ශ වීමෙදි මොකද වෙන්නෙ කියල බලමු.  අපි දෙයක් ස්පර්ශ කලාම අපේ සමේ තියන ස්පර්ශ ස්නායු හරහා (මම විද්‍යාත්මක වචන භාවිතා කිරිම අවම කරනවා කාටත් තේරුන් ගැනිමේ පහසුව සලසන්න ඕන නිසා)  පණිවිඩ අපේ මොළය වෙත ගෙන යනවා, එම ස්පර්ශය පිළිබද සවිස්තරාත්මකව එක තප්පරයක් ඇතුලතදි. එහිදි මෘදු, රළු, තද, උණුසුම්, සීතල, වේදනාව වැනි විවිධ "දැනිම්"   අපේ මොළය මැන බලනව එයාට  ලැබුනු විස්තර වලට අනුකූලව අපේ සම හරහා ලැබුනු, බාහිර උත්තේජනය අඳුරගන්න. මෙතනදි අපෙ මොළය ලැබුනු තොරතුරු විශ්ලේෂනය කරල අපිට ක්‍රියා කරන්න ඕන ප්‍රධාන විදි දෙකක් පුලුවන් අඩුම කාලයක්දි අපිට ලබා දෙනවා. ඒ තමයි "PROTECTIVE" , ආරක්ෂාකාරි ක්‍රියාකාරකම්, මේවා බොහෝ විට උපතේ සිට ක්‍රියාකාරියි. අනිත් එක "DISCRIMINATING" ගුණාත්මක දැනිම්, එකිනෙක වෙන් කර හඳුනා ගැනිම. මේවා උපතේ දි එතරම් ක්‍රියාකාරි නැහැ. ලැබෙන අත්දැකිම් අනුව තමයි මෙම "දැනිම්" හැදෙන්නෙ. ඒ නිසා තමයි බොහෝවිට එකම දෙය පිළිබඳව උනත් කෙනෙකුට "දැනෙන"  දෙයක්  තවත් කෙනෙකුට "ස්පර්ශය" හරහා එලෙසින්ම නොදැනෙන්නේ. මොකද කිසිමවිටක දෙදෙනෙක් එකම පරිසර  පද්ධති වල එක හා සමාන අත්දැකිම් වලට මුහුණ නොදෙන නිසා. අර කියමනක් තියෙන්නෙ "අතේ ඇඟිලි පහ පස් විදිහක් " කියල.  අන්න ඒ වගේ.....

මෙන්න මේ ස්පර්ශය කියන පද්ධතිය හරි හැටි වැඩ කලේ නැත්නම් අපේ අත පය ඇතුලු ශරිරයේ සියලු අවයව හරිහැටි පාලනය කිරිම ඇතුලු සියලු දෛනික ක්‍රියා වලට බධා ඇති විම වැලැක්විය නොහැකියි. 

දෙවනුව අපි බලමු මොකද්ද මේ "VESTIBULAR" එහෙමත් නැත්නම් "MOVEMENTS" කියන්නෙ කියලා. මම හිතෙන්නේ අපි හැමෝම පොඩි කාලේ ඔංචිල්ලාව පැදලා තියනවා. ඔයාලට මතකද අපි ඔංචිල්ලාවෙ දෙපැත්තෙ ලනු දෙක අත් දෙකින් අල්ල ගෙන  ඔංචිල්ලාවේ   ඉඳගෙන අපේ කකුල් වලින් පස්සට ගිහින් වාරු අරන් තමයි පදින්නේ කවුරු හරි තල්ලු කලේ නැත්නම්. මේ මුලු ක්‍රියාවලියේමක්‍රියාත්මක වෙන්නෙ "VESTIBULAR" "MOVEMENTS". එක අවයවයක් එහෙම නෙමේ. අපෙ මුලු ශරිරයේම තියන සෑම අවයවයක්ම මෙතන්දි බොහොම හොඳින් ක්‍රියාකාරි වෙනවා. ඔංචිල්ලාව පැදිම වගේ සරල ක්‍රිඩාවකින් ලමයෙක්/වැඩිහිටියෙක් ගේ ශාරීරික හා මානසික වැඩිමට,සංසුන්විමට සිදුවන මෙහෙය විස්තර කල නොහැකියි. නූතන පරම්පරාවේ දරුවන් එන්න එන්න ම පොත් පතට, පරිගණක ආදි ශරිරය  හා මනස එක විට සමගාමිව නොසොල්වන  තාක්ෂනික පැත්තට පමනක් යොමු විමේ භයානකම මට නම් පැහැදිලි කරන්න අමාරුයි. 

මේ "MOVEMENTS" ක්‍රියාවලියෙදි අපේ හිස, ශරීරය පොළවට සාපේක්ෂව පිහිටන, ක්‍රියා කරන විදිහ අනුව දැනෙන "දැනිම " තමයි මොළයට ගමන් කරන්නේ. අපි කොහෙද හිටගෙන ඉන්නෙ, අපි ඇවිදිනවද, මොන දිශාවටද, අප අවට පරිසරයේ වෙනස්කම් ( ඒ කියන්නෙ කුරුල්ලෙක් පියාඹනවද, ගසක් සෙලවෙනවද, වාහනයක් ගමන් කරනවද වැනි ) කාරණා තීරණය කිරිමට අවශය කරන තොරතුරු මොළය මේ ක්‍රියාවලිය හරහා එකතු කරලා විශ්ලේෂනය කරලා අපිට ප්‍රතිඵල ලබා දෙනවා. මේ සඳහා අපේ ඇතුලු කනේ තියන ස්පර්ශක සෛල ලොකු කාර්ය්‍යභාරයක් සිදුකරනවා. අපි කවුරුත් හෙම්බිරිස්සාව හැදුනම නිදාගන්න පෙළබෙන්නෙ මොළයට ඇතුලු කන හරහා  ලැබෙන "දැනිම්" වලට ඇති වන බාධාවල ප්‍රතිඵලයක් විදිහට  සමබරතාවය පිළිබඳ ගැටලු වලින් අපව ආරක්ෂා කරගන්න.

එක එක විදිහේ "MOVEMENTS" හරහා අපිට එක එක විදිහේ "දැනිම්" දැනෙන්න පුලුවන්, සමරහට වෙලාවට අපිව සන්සුන් කරන, තවත් සමහර වෙලාවට අපිව කලබල කරන , අපහසුතාවයට පත් කරන. මේ පද්ධතියේ ගැටලු නිසා අපේ සමබරතාවයට, කතා කිරීමෙ ගැටලු, මාංශපේශි වල දුර්වලතා, අතපය හසුරවලා වැඩ කිරිමේ දුර්වලතා, වම දකුණ යන ශරිරයේ දෙපසම භාවිතයෙදි ඇති වන අපහසුතා පැන නැඟිය හැකියි. මේ නිසා ඔබට හමු උනොත් සෙමින් වැඩ කරන, එහෙමත් නැත්නම් ඔබ කියන උපදෙස් පිළිපැදලා වැඩක් කරන්න තේරෙන්නේ නැති අය , තරහ නොගෙන බලන්න ටිකක් ඉවසීමෙන් එයාල අතරත් මෙවැනි ගැටලු තියන අය ඉන්න පුලුවන් නිසා. වමට හරවන්න කිව්වම දකුණට හරවන අය ගැන නෙමේ මම ඒ කිව්වෙ ..

අවසාන සහ බොහෝ වැදගත් "දැනිම" තමයි "PROPRIOCEPTIVE" එහෙමත් නැත්නම් "POSITION", අපි ඉන්න ස්ථානය  පිළිබඳ අපිට ඇතිවන "දැනිම්".  අපි හැමෝටම අනිච්ඡානුගව එහෙමත් නැත්නම් නොදැනුවත්වම, හිතන්නෙ නැතුව අපේ ශරිරය කොහෙද තියෙන්නේ කියල වැටහිමක්, තේරුන් ගැනිමක් තියනවා. මේ තේරුන් ගැනිම නිසා තමයි අපිට අපේ "MOVEMENTS" චලනයන් වල වේගය එහෙමත් නැත්නම් මොන විදිහේ  චලනයක් ද විය යුත්තේ යන්න පැහැදිළිව තිරණය කරගන්න හැකිවෙන්නේ.  අපි දුවන්න ඕනෙද, ඇවිදින්න ඕනෙද, පනින්න ඕනෙද, ඉඳගන්න ඕනෙද වගේ..සමහර වෙලාවට ඉඟිලෙන්න හිතෙන්නේ..


මේ සඳහා අපේ මාංශපේශි වල තියන විවිධාකාරයේ ස්පර්ශ සෛල වල ක්‍රියාකාරිත්වය උපකාරි වෙනවා මොළය කරා මේ සන්නිවේදන අරන් ගිහින් අවශය කරන ගැලපෙන ක්‍රියාමාර්ගය තීරණය කරන්න. මේ ක්‍රියාමාර්ග අපව සන්සුන් කරන්න  , ක්‍රමානුකුලව හැසිරෙන්න අපිට උදව් වෙනව. ඔයාලා දැකලා තියනවද පාරවල් වල තියෙන වල ගොඬැලි හරි ගෙදරක තියන එක හා සමාන නොමැති ස්ථාන වලදි පය පැටලි වැටෙන්න යන අය. අන්න ඒ වගේ අයට මෙවැනි දුර්වලතා තිබිය හැකියි, මොළයට තීරණය කර ගන්න අපහසු. කියන ඕන නැහැනෙ එහෙම අයට ටිකක් උදව් කරන්න, වෙනස්කම් ටිකක් කලින් කියන එක එයාලට ලොකු උදව්වක් වෙයි.  මේ "POSITION" පද්ධතියේ ගැටලු නිසා ශරිරය තියන ස්ථානය හා හැසිරවිමෙ ගැටලු, සමබරතාවයේ ගැටලු පැන නැඟිය හැකියි.


අදට මං මේ  පාඩම පහත ක්‍රියාදාමය පැහැදිලි කරල නවත්තන්නම්. මේ "දැනෙන" හැම "දැනීමක්" හරහාම බාහිර පරිසරයෙන් ලැබුනු තොරතුරු එකතු කරගෙන තමයි "දැනිම්" හරහා සිදුවන ඕනම ක්‍රියාවලියක් අපේ ශරිරය තුල සිදුවන්නේ. එය පැහැදිලි කිරිමට තමයි පහත ක්‍රමවේදය භාවිත කරන්නේ, මෙය හඳුන්වනවා "SENSORY INTEGRATION" යනුවෙන්.  අපි සමාන්‍යයෙන් හිතන්නේ මේ "SENSE" වෙන වෙනම පිහිටලා තියන නිසා වෙන වෙනම අවට තොරතුරු රැස් කරනව කියල. ඒ කියන්නෙ ඇස් හා කන් ගත්තොත් තියන්නෙ ශරීරයේ වෙනම වෙනම උනාට මොළය ඇතුලේ මෙයාල වැඩ කරන්නේ එකට එකතු වෙලා.  ඒ වගේ මෙතෙක් පැහැදිලි කල හැම "SENSE" වර්ගයක්ම තමන්ට බාහිරින් ලැබුනු තොරතුරු මොළය තුලට හැකි ඉක්මනින් සම්ප්‍රේශනය කරලා ඒ තොරතුරු එක්කොට කැටි කරල තමයි අපෙ මොළය අපිට විශ්වාසදායි පින්තුරයක් අපේ බාහිර  පරිසරය ගැන හදල , ඒ පරිසරයෙ අපි කොහෙද ඉන්නේ කියන කාරණය ගැන වැටහිමක් අපට ලබාදෙන්නේ.

SENSORY INTEGRATION

REGISTRATION  - ඔබට ඉහත පැහැදිලි කල එක  "SENSE" එකක් හෝ කීපයක් හරහා "දැනිම්"  ලැබිම.

ORIENTATION  -  එම  "දැනිම්"  හරහා ලැබුනු තොරතුරු වලට අපේ අවධානය යොමු විම. වැදගත් ද නැද්ද යන්න තීරණය කිරිම.

INTERPRETATION  - "දැනිම්" හරහා ලැබුනු තොරතුරු ගැන අවබෝධයක් ලබා ගැනිම, බාහිර උත්තේජනය ලැබෙන පුද්ගලයාට ආවේණිකව පරිවර්තනය කිරිම,මොන විදිහෙ ප්‍රතිචාරයක් ද දැක්විය යුත්තේ කියලා , මෙතනදි අපේ කතා කිරිම , මතකය, සහ හැඟිම්  දැනිම් පිලිබඳ දැනෙන මුලස්ථාන එකට එකතු වෙනවා.

ORGANIZATION OF THE RESPONSE - අපේ මොළය තීරණය කරනවා ලැබුනු "දැනිම්" වලට ප්‍රතිචාර අවශ්‍යය ද කියලා, අවශ්‍යය නම් ප්‍රතිචාර ලබා දෙන්න ඕන  කරන ක්‍රියාවලිය අපිට හදල දෙනවා.

EXECUTION  - මොළය සදා දුන් ප්‍රතිචාරය ක්‍රියාත්මක කිරිම.  මෙම ප්‍රතිචාරය ශාරීරික දෙයක් , අවබෝධාත්මක දෙයක්, හෝ හැඟිම් හරහා සිදුවෙන සංවේදි ප්‍රතිචාරයක් හෝ මේ හැම එකකම එකතුවක් විය හැකියි.

අපේ ශරිරයේ විවිධ අවයව හරහා ලැබෙන "දැනිම්" සහ මොළය එකට එකතු වෙලා වැඩ කිරීමෙන් තමයි බාහිරට පෙනෙන පුද්ගලයාගෙ පෞර්ශය ගොඩනැඟෙන්නෙ... ඉතින් මේ "දැනිම්" හෝ අපි පොත පතින් ඉගෙන ගන්න දැනුම හෝ විවිධාකාරයෙන් භාවිතා වෙන්නේ නැත්නම් මොළයේ පරිපථ වලට එක පාරට  බැහැ හොඳ පැහැදිලි සම්පුර්ණ රූපයක් අප අවට තියන පරිසරය ගැන අපට ලබා දෙන්නත් අපි ඒ පරිසරයේ නියමිත ස්ථානයේ ස්ථානගත කරන්නත්. ඒ නිසා දරුවන් හෝ තමන් හෝ දැනුම එකතු කරද්දි පමා නොවී එම දැනුම විවිධාකරයෙන් භාවිතා කරන්නත් අමතක කරන්න එපා. එවිට ඔබේ මොළය බොහොම හොඳ නිවැරදි දැක්මක් ඔබට ලබා දේවි නොවරදින  තීරණ ගන්න ජිවිතයේ ඕනම දෙයකදි..

ඔබ අහල තියනවද නැත්නම් "දැනිලා" තියනවද "ඔලුවේ ගොඩක් දේවල් හිර වෙලා තියනවා නමුත් එළියට එන්නේ නැ කර ගන්න බැ" කියලා කියන  වෙලාවල්. අන්න ඒ වගෙ වෙන්න එක හේතුවක් තමයි දැනුම එකතු උනාට මොළයේ පරිපථ හරියාකාරව පැස්සෙන්න අවශ්‍ය කරන විවිධ ක්‍රියකාරකම් වල  දැනුම එකතු කරන කාලයේම සමගාමීව යෙදිල නැතිකම. මේ මොළයේ පරිපථ පැස්සීම ඉතා සියුම් ලෙස දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ සෙමින් විය යුත්තක්.  ගොඩක් දෙනෙක් හිතනව අපි දරුවනට සැප දෙනව කියල කිසිම වැඩක් කරන්න නොදී ඉගෙන ගන්න ඉඩ දෙනවා කියලා. ඇත්තටම ඒ ඔබ කරන්නෙ දරුවට හොඳක් නම් නෙමෙ.   අධ්‍යාපන සහතික නොතිබුනු ඈත අතිතයෙ මිනිස්සු දැන් වගෙ අධ්‍යාපන ක්‍රම වලින් නෙමෙ ඉගෙන ගත්තේ.. නොකඩවා පරිසරයත් බාල මහලු හැමෝමත් එක්ක ලබා ගත් අත්දැකීම් මෙහෙයවිමෙනුයි ඉගෙන ගත්තෙ.  මං ඒකින් අදහස් කලේ නැ අපි ආයෙත් අතීතයේ වගෙ දුක් ගැහැට විඳින්න ඕන කියලා. වර්ථමානයේ පවතින දියුණුව හරියාකාරව මොළයෙ පරිපථ ජාලය පැස්සීමට අවශ්‍ය කරන ,දරුවෙක් කුස පිළිසිඳ ගත් දා පටන් දැනුවත් විමයි වැදගත් වන්නෙ.

එහෙම නැතුව එක දිගටම දරුවෙක් දැනුම එකතු කිරිමේ පාරේ ගමන් කරවලා වැඩිවියට පත් උනාම එකපාරට සමාජයට මුදා හැරල " ආ දැන් ඔයා වැඩිහිටියෙක්, පාර හොයාගෙන යන්න"  කිව්වම දරුවා අතරමන් වෙන්න තියන ඉඩ කඩ වැඩි දැනුම තිබ්බත් මොළය මෙහෙයවා හරි පාර තෝර ගන්න තියන  පරිපථ ජාලයේ අඩුලුහුඩුකම් වල බලපැමෙන් ඇතිවෙන  නොදැනුවත්කම නිසාවෙන්.


ඉතින් බලන්න අපි සුලුවෙන් හිතුවට මොන තරන් සංකීර්ණ ක්‍රියාවලියක් සිදුවෙනවද මේ "දැනිම්" හරහා අපට දෙයක් වටහාගන්න. මෙතෙක් වෙලා පැහැදිලි කල එක "SENSE" එකක හරි තියන පුංචිම පුංචි අඩුපාඩුවක් වුනත් මොළයේ මේ ක්‍රියාවලියට සිදු කරන්නේ ලොකු බලපැමක්. සමහර විට ඇත්තට තියන දේ වෙනස්ම විදිහකින් කෙනෙක්ට දැනෙන්න පුලුවන් ඒ නිසා. අපි අවට ඉන්න ඕනම කෙනෙකුගෙ මේ ඕනම "SENSE" එක්ක උපතින් හෝ පසුව ඇතිවන  විවිධාකාරයේ හේතු සාධක නිසා හරියාකාරව ක්‍රියා නොකරන්න පුලුවන්. ඒ නිසා වැරැද්දක් , යම් අතපසුවීමක්, සිදුවෙන තැන් වලදි එක පාරටම කැ ගහන්න , බනින්න, විහිලුවට ලක් කරන්න  පෙලබෙන්නෙ නැතුව බලන්න කල්පනාවෙන් අධ්‍යයනය කරලා මේ වගේ දුර්වලතා තියනවද කියලා.  මොකද අපේ හිතේ තාවකාලිකව ඇතිවෙන නොසන්සුන් හැඟිමක් නිසා පිටවෙන වචන වලින් රිදෙන හිතක් ආපහු හදන්න අමාරු නිසා...

දෙවනි කොටස.